|
TEKSTİL TERİMLERİ
ALINTI;Kumaş analizi ve tasarımı kitabı-2005-YAZAR. Kasım UZUNÖZ
KAYNAK BELİRTMEDEN KULLANILAMAZ. TELİFLİ
abraj : Düzgünsüz boyama
ağızlık : İki çözgü grubu arasında kalan üçgen kesitli boşluk.
akrilik : Sentetik bir iplik çeşidi. Orlon olarak da adlandırılır.
alt kumaş : İki veya üç katlı kumaşlarda en altta bulunan kumaş.
apre : Kumaşın dokunduktan sonra kullanılabilir hâle getirilmesi için yapılan yaş ve kuru bitim işlemi.
ara renk : İki ana rengin karıştırılması ile elde edilen renk.
armür : Çerçevelerle ağızlık açtıran sistem.
atkı dişlisi : Dokuma makinesinde cm’deki atkı sıklığını belirleyen dişli.
atkı selektörü : Atılacak atkıyı, atkı atma sisteminin almasını sağlayan mekanizma.
ayak : Dokuma çerçevesi.
balıksırtı : Dimiden türetilen zikzak görünümlü örgü.
bant : Kalba, şerit.
batik : Kumaş üzerinde çeşitli renklerde düzensiz ve gölgeli desenler elde etme.
bek : Alevin çıktığı metal boru.
bıçak : Çerçevelerin kalkmasını sağlayan ana eleman (jakar ve armürde).
blue jean : Üçlü dimi örgüsünde dokunan, genellikle çözgüsü mavi, lacivert renklere boyanan, pantolonluk ya da eteklik pamuklu kumaş.
bobin : İpliklerin uzun miktarda masuraya sarılmış şekli.
bordür : Halıların etrafını kuşatan çerçeve niteliğindeki süslü ya da düz, dar ve uzun bölümler.
boya : Anorganik yapıda renkli madde.
boyar madde : Bir materyale kendiliğinden veya uygun reaksiyon maddesi sayesinde ilgisi olan, renklilik kazandıran kimyasal organik bileşik.
branda : Bezayağı örgülü, sağlam ve ağır gramajlı, kalın pamuklu kumaş.
bukle : U şeklinde iplik hareketi.
buklet : Bukleli fantazi iplik çeşidi.
büküm : Liflerin ve ipliklerin birbirinin etrafında dolanarak iplik oluşturma işlemi.
bürümcük : Çok bükümlü atkı ipliğiyle dokunan buruşuk görüntülü kumaş.
cenova kadifesi : Zemin örgüsü saten olan, çok renkli döşemelik kadife kumaş.
chine (çine) : Çözgü ipliklerinin dokumadan önce baskı yoluyla desenlendirildiği kumaş.
cımbar : Dokuma makinesinde, dokunan kumaşın enden çekmesini en aza indirmek için kullanılan, kumaşı iki kenarından gergin konumda tutmaya yarayan aparat.
çok katlı iplik : İki veya daha fazla sayıdaki tek kat ipliğin tek işlemle bir arada sarılması ile meydana gelen iplik.
çözgü sıklığı : Bir santimetredeki çözgü ipliği sayısı.
çuha : Tüysüz, ince, sık dokunmuş yün kumaş.
denim : Kot kumaşı.
desen : Tekstil yüzeylerinde dokuma veya baskı yöntemiyle oluşturulmuş estetik öge.
desen çıtası : Armürde armür planının desen çivisi çakılarak uygulandığı delikli eleman.
desen kâğıdı : Dokumacılıkta kullanılan farklı ölçülerde hazırlanmış kareli kağıt.
desen kartonu : Armür planına göre delinen ve armüre takılan karton.
dimi : Diyagonel ve çapraz görüntü oluşturan ana örgü.
dolgu ipliği : Kumaşa ağırlık ve dayanıklılık kazandırmak amacıyla, örgüyü oluşturan temel ipliklerin arasında belirli oranda kullanılan, yüzeyde görünmeyen hacimli iplik.
double face : Çift yüzey.
dok : Kumaşların bir silindir üzerine sarıldığı tekerlekli düzenek.
efekt büküm : Fantezi iplik oluşturma yöntemi.
eskiz : Tasarının kağıt üzerindeki ilk çizim veya taslağı.
esneklik : Gerilim altında tutulan bir materyalin, üzerine uygulanan kuvvet kalktığında eski hâline dönebilme yeteneği.
etamin : Gözenekli ve seyrek dokulu kumaş.
etiket : Ürünün tür, miktar, fiyat, marka, kullanım ve yıkama gibi özelliklerini belirlemek için üzerine konulan küçük kağıt veya kumaş.
fason : Üretim sanayiinde, sipariş usulü çalışma biçimi.
filament : Düzelerden geçtikten sonra oluşan kimyasal, kesintisiz lif konumu.
flok baskı : Kısa kesilmiş hâldeki elyafın belirli bir desene göre zemin kumaş üzerine yapıştırılması.
floş : Selülozdan elde edilen filament iplik.
gabardin : Çözgü etkili dimi örgüsüyle dokunan pantolonluk kumaş.
gaze : Kumaş üzerindeki tüylerin ve iplik uçlarının alevde yakılma işlemi.
gofre baskı : Oyulmuş ve ısıtılmış silindirlerle polyester kumaşlara yapılan termo baskı.
ham gramaj : Kumaşın makineden çıktığı konumdaki gramajı.
hidrofob : Suyu sevmeyen karakter.
higroskopik : Nem çekme özelliği
iro : Yedek atkıyı saran ve atkının atılma sırasında sürtünmesini azaltan mekanizma.
jakar platini : Malyonlara hareket veren tel şeklinde parça.
jet : Bir çeşit halat halinde kumaş boyama kazanı.
jorjet : Atkı ve çözgüde Z ve S bükümlü iplikler kullanılarak bezayağı veya krep örgüyle dokunan kumaş.
kadife şişi : Havın oluşumunu sağlayan şiş.
kalandırlama : Isı ve basınç etkisi ile tekstil yüzeyini düzgünleştirme.
kartelâ : Dokunan kumaşı tanıtan parça kumaş ve kumaş kümesi.
katlanmış iplik : İki veya daha fazla sayıdaki tek kat ipliğin büküm verilmeden bir arada sarılması ile meydana gelen iplik.
kesik elyaf : Filament hâlindeki (polyester) liflerin belli aralıkla kesilmesi.
kesikli lif : Uzunluğu sınırlı olan tekstil lifi.
kord : Yüzeyinde enine veya boyuna yönde kabarık yollar bulunan dokuma kumaş.
kupon kumaş : Sipariş usulu kısa metrajlı dokunan kumaş.
lamel : Her çözgü ipliğine takılan , iplik kopunca makineyi durduran metal saç parça.
lâteks : Kauçuk.
lif : Belirli uzunluğu, inceliği, dayanıklılığı ve yumuşaklığı olan, bükülmeye ve birbiri üzerine kıvrılmaya yetenekli tekstil ham maddesi.
likra (lycra) : Çok esneyen kumaşların üretiminde kullanılan elâstik iplik. Poliüretanın ticari adı.
malyon ipi : Ketenden veya sentetik iplikten yapılan jakar dizim ipi.
mamul : Üretilmiş olan.
melanj iplik : Değişik renklerdeki elyafın karıştırılmasıyla yapılmış iplik.
mensucat : Tekstil, kumaş.
merserizasyon : Pamuk ipliğine veya pamuklu kumaşa, sodyum hidroksit çözeltisi ile gerilim altında, parlaklık hacim ve mukavemet kazandırma işlemi.
meta : Satılmak amacıyla üretilmiş olan mal.
metre kare gramaj : Bir metre boy ve enindeki kumaşın ağırlığı.
mikroelyaf : Bir denyeden daha düşük inceliklerdeki flament veya kesilmiş lif.
mülti filament : Birden fazla yan yana gelmiş sonsuz lif.
mukavemet : Dayanıklılık, direnç gösterme.
muline : En az iki renk ipliğin bükülmesiyle meydana gelen iplik.
naylon : Sentetik iplik çeşidi. Polyamid de denir.
nire : Gücü telinin ortasında bulunan çözgü ipliğinin geçtiği boşluk.
opal : Bezayağı örgülü, özel apre işlemleri uygulanarak elde edilen pamuklu kumaş.
open-end : Açık uç sistemi ve havayla iplik oluşturma yöntemi.
organze : Bezayağı örgülü, seyrek dokulu, sert tutumlu ince tüle benzer kumaş.
önlük verme : Kumaş dokunurken hata sonucunda meydana gelen atkı boşluğunun kapatılması.
örgü raporu : Dokuma örgüsünde enine ve boyuna yönde tekrar eden en küçük doku birimi.
penye : Uzun ve ince pamuk liflerinden yapılan düzgün iplik çeşidi.
pic a pic : Dokumada atkı atma sırası, atkı raporu.
pike : Pamuk ipliği ile dokunan yüzeyinde kabarık yollar ya da desenler bulunan kumaş.
pilling : Boncuklanma, tüylenme.
poplin : İnce çözgü ve kalın atkı ipliği ile bezayağı örgüde dokunan pamuklu kumaş.
proses : Süreç. İşlem sırası.
punta : Filamentlerin dağılmasını önleyen, belirli aralıklarla hava veya ısıyla yapılan boğum işlemi.
ram : Boya-aprede bitim işlemi makinesi.
rapor : Kumaşta tekrar eden en küçük dokuma örgüsü, birimi.
rayon : Selüloz esaslı sun’î lif. Bkz. floş.
regülâtör : Çözgü salma ve kumaş sarma sistemini çalıştıran, atkı sıklığını ayarlamaya yarayan, çözgüyü eşit gerilimde tutan mekanizma.
rotasyon : Yer değiştirme.
rulo : Dürülerek boru biçimi verilmiş karton, deri veya kumaş.
selüloz : Doğada bitkilerin sentez yoluyla oluşturdukları organik madde.
sentetik : Bileşeninde doğal madde bulunmayan elyaf.
simülasyon : Taklit etme, benzetme, yalandan yapma. Bilgisayar yardımıyla model oluşturma veya canlandırma
sunî : Ham maddesi doğal maddelerden oluşan.
şardonlama : İplikleri metal tellerle tüylendirme.
şipigelli kadife : Bazı bölgelerinde hav yüzeyi yerine efekt iplikle oluşan kabartma desenler bulunan kadife kumaş.
şifon : Bükümlü ipliklerle dokunmuş bezayağı örgülü, ince, seyrek kumaş.
ştraygarn : Kısa ve kaba liflerden oluşmuş yün iplik çeşidi.
tafta : Atkı ve çözgüsü farklı renk iplikli, bezayağı örgüsüyle sık dokunmuş kumaş.
tahar planı : Bir örgünün en az kaç çerçeve ile dokunabileceğini ve hangi çözgünün hangi çerçevede yer alması gerektiğini gösteren plan.
tarak : Dokuma tezgâhlarında atılan atkı ipliğini kumaşa kaydeden, birbirine paralel, farklı sıklıkta dişlerden oluşan eleman.
tarak numarası : Dokuma tarağında bir veya on santimetrede bulunan diş boşluğu sayısı.
tarak taharı planı : Çözgü ipliklerinin tarak dişi boşluklarından geçiriliş planı.
tur sayısı : İpliğin bir metresindeki büküm sayısı.
tuşe : Tutum.
uniform : Çok değişik yapıda oluşturulan kumaş.
üst kumaş : İki veya üç katlı kumaşlarda en üstte bulunan kumaş.
velur : Kadife.
velvet : Pamuklu kadife kumaş.
vincenzi : Tek parçalı jakar kartonu.
viskon : Vizkoz ipeğinin (floş) kesikli hâli.
yollu örgü : İki veya daha fazla sayıda örgü kullanılarak enine veya boyuna yönde şeritler oluşturan birleştirilmiş örgü.
|
